Station Heide

Terug naar de stationspagina
1895 1940 1970 1990 2010

Spoorlijn zandontgining

In 1888 kreeg baron L. De Terwagne de toestemming van het Kalmthoutse gemeentebestuur om gedurende 20 jaar zand uit de Kalmthoutse duinen weg te halen tegen 0,04fr per m³. De gemeente zag enkel voordelen: werkgelegenheid en het geëffende terrein voor latere ontginning.

Om het vervoer van zand zo efficiënt mogelijk te laten verlopen werd in de winter van 1891-1892 een spooraftakking aangelegd ter hoogte van het huidige station Heide. Het spoor liep met een ruime boog (Guido Gezellelaan) verder door de Withoefse Heide naar de duinen. Vanaf het huidige station werden de lege wagons achterwaarts de duinen ingeduwd.

Vanaf 1892 werd zand afgegraven voor de uitbreiding van de Antwerpse Haven. Eind 1893 werd de ontginning opgeheven. De barakken en spoorlijn werden afgebroken. In totaal werd zo’n 450 000m³ zand afgevoerd. De spoorlijn werd in 1895 opnieuw heraangelegd en de barakken werden terug geplaatst. Het Kalmthoutse zand kreeg een nieuwe bestemming, namelijk Antwerpen Centraal en het verhoogde ringspoor rond de stad. Ongeveer 980 000 m³ werd per spoor naar Antwerpen vervoerd. Als gevolg verdween de hoogste duin van Kalmthout, de Vossenberg.

Op 18 juni 1898 vertrok in Antwerpen-Centraal de eerste reizigerstrein over de verhoogde spoorlijn. Hier stopte eind 1898 de zandontginning. De spoorlijn en de barakken werden opnieuw afgebroken.

Ten noorden van de Vossenberg bevond zich het domein Mont Noir. Een mooi aangelegd park met een houten chalet, dat in 1884 op de Brusselse wereldtentoonstelling gebruikt werd als Roemeens paviljoen.

Om de bereidbaarheid van het domein te verbeteren, diende de heer Bernsohn in 1910 een aanvraag bij het gemeentebestuur in voor de aanleg van een smalspoorlijn van het station Heide tot de Mont Noir.
In 1912 werd met de aanleg begonnen. De spoorlijn volgde het traject van de oude spoorlijn voor de zandontginning. In 1914 was de spoorlijn voltooid. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verhinderde de verdere ontwikkeling van het domein. Het domein werd ingenomen en verwoest door Duitse militairen en smokkelaars. Het smalspoorlijntje verdween in de jaren ’20. Buiten een lorry met pompsysteem bolde er geen ander materieel.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Kalmthoutse Heide gebruikt als oefenterrein voor de Duitse bezetters. In 1943 werd opnieuw een smalspoorlijn vanuit het station Heide door de Withoefse heide aangelegd. Op de spoorlijn reed een treintje met kipwagons dat steenpuin van gebombardeerde steden naar de Kalmthoutse Heide vervoerde. Met het steenpuin werd ‘den Duitse weg’ aangelegd, een weg naar een open plek in de duinen, waar een lanceerbasis werd gebouwd. Kort na de oorlog verdween het smalspoorlijn weer. Ditmaal definitief.

Bronnen